راههای دسترسی عروقی

• کاتترهای موقت و دائم
• فیستول شریانی وریدی
• گرافت یا کورتکس

■ اندیکاسیون کاتترهای موقت

- نارسایی حاد کلیه

 - بیماران ESRD با اکسس های مچور نشده

 - اکسس های دائم که از کار افتاده

- بیماران دیالیز صفاقی که منتظر کاتتر گذاری صفاقی باشند

- همودیالیز موقت در بیماران پیوندی

 - مسمومیت

- پلاسمافرزیس

■ اندیکاسیون کاتترهای دائم

- بیماران با سن پایین (کودکان)

- بیماریهای عروقی شدید

- چاقی خیلی شدید

- بعضی بیماران دیابتیک

 - کاردیومیوپاتی شدید

• کاتترهای موقت معمولا 9 - 13 cm میباشد و نوک کاتتر ترجیحا در SVCقرار میگیرد
• کاتترهای موقت ژگولار برای 2تا 3 هفته مناسب هستند
• کاتترهای ساب کلاوین به دلیل شیوع بالا عوارض محل ورود کاتتر و تنگی و استنوز ورید مرکزی (40%) توصیه نمیشود
• کاتترهای فمورال فقط وقتی استفاده شود که تمام وریدهای مرکزی دیگر غیرقابل استفاده باشند ،این کاتترها معمولا 18 تا 25 cm میباشند و فقط برای یکبار استفاده و یا نهایتا 3 تا 7 روز استفاده شوند
• فاصله بین خروجی وریدی و ورودی شریانی در نوک کاتتر حداقل 2cm میباشد و باید جریان حدود 300cc/min ایجاد کند که البته با این میزان یک جریان خون واقعی 250cc/min خواهیم داشت.

■ کاتترهای دائم

این کاتترها کاف دار هستند ، برای 6 ماه یا بیشتر قابل استفاده است و طبق توصیه گایدلاین DOQI استفاده از کاتترهای بدون کاف به یک هفته و نهایتا 2 تا 3 هفته محدود میشود.

■ تفاوت بین کاتترهای موقت و دائم

• کاتترهای دائم :

- قابلیت انعطاف بالاتر

- قطر بیشتری دارند

- نوک کاتتر در دهلیز راست قرار میگیرد

■ عوارض کاتترها

• عوارض فوری شامل : - پارگی شریان - هموتوراکس - پنوموتوراکس - امبولی هوا - آریتمی قلبی- تامپوناد قلبی - پارگی ورید یا دهلیز قلب
• عوارض تاخیری شامل : -عفونت - ترومبوز - سفت شدن ورید

 عفونت های کاتتر میتواند مربوط به محل خروج کاتتر (exit site ) , تونل پوستی ، نوک کاتتر و سیستمیک باشد

■ مراقبتهای کاتتر :

مهمترین نکته ، رعایت بهداشت و نکات اسپتیک میباشد.پوشیدن ماسک ،دستکش و گان ضروری است حتما از کلرهگزیدین باب ضدعفونی استفاده کنید و اجازه دهید خشک شودحتما در هنگام کار با کاتتر طبق دستورالعمل کار کنید.

• فیستول شریانی وریدی

انواع فیستول شامل : رادیوسفالیک ؛ براکیوسفالیک ؛ براکیوبازیلیک میباشد

آموزشهای مچور شدن فیستول :

فشردن توپ: به محض برطرف شدن درد محل جراحی ورزشها شروع شود، توپ را در کف دست قرار داده و با دست فشرده و آزاد میکنید و البته عضله بازو را هم فشار میدهیم (با دست مقابل) با سرعت به مدت 10 دقیقه و 6 بار در روز انجام شود، فشردن عضله بازو باعث ممانعت از برگشت وریدی میشود و باعث گشاد شدن وریدها و افزایش فشار خون در وریدها و نهایتا مچور شدن فیستول و آماده شدن ورید ها میشود

استفاده از گیره لباس: گیره لباس را با انگشتان باز و بسته کنید، به مدت 5 دقیقه و 6 بار در روز

لمس انگشتان : ورزش مفید دیگری است که به قدرت و آماده شدن فیستول کمک میکند ، لمس هر انگشت با انگشت شست و بعد از هر لمس دست کاملا باز شود و اینکار هر بار 5 دقیقه و 6 بار در روز انجام شود

■ اصول کانولاسیون :

- اولین سوزن باید 8 تا 12 هفته بعد از جراحی فیستول انجام شود- حتما برای استفاده از فیستول باید دستور پزشک جراح یا نفرولوژیست باشد - حتما برای بار اول توسط پرسنل ماهر و حاذق کانولاسیون انجام شود- قبل از شروع کار به بیمار توضیح داده شود- از تورنیکت استفاده شود- حتما به بیمار آموزش داده شود که حتما روزانه فیستول را چک کند و هم تریل آن را و هم هر گونه علامتی از عفونت را سریعا گزارش دهد ، ورزشها فیستول را فراموش نکند ، هرگونه کبودی و خونریزی غیرطبیعی را به پرستار بگوید تا در مورد میزان هپارین تصمیم گیری درست انجام شود

گردآورنده:ریحانه حسنوند